Zielnik

ZIELNIK - PRAKTYCZNY PORADNIK JAK STOSOWAĆ ZIOŁA I SUPLEMENTY W BORELIOZIE Stworzyliśmy dla Was zestaw DARMOWYCH E-booków, które pomogą Wam efektywnie zaplanować terapię: Naturalne terapie stosowane w boreliozie. Praktyczny Poradnik. ZamówTUTAJ Planer. Twój pomocnik w planowaniu terapii.ZamówTUTAJ Zielnik. Praktyczny poradnik jak stosować zioła i suplementy w boreliozie. Zamów TUTAJ Poradnik dietetyczny dla osób chorych na boreliozę.ZamówTUTAJ Powyższe Poradniki zawierają dużo praktycznej wiedzy dotyczącej naturalnych terapii stosowanych w boreliozie. Planer umożliwi Ci efektywne planowanie terapii i ułatwi monitorowanie postępów. Dzięki zielnikowi zapoznasz się z głównymi właściwościami ziół w kontekście boreliozy. W Poradniku dietetycznym dowiesz się jak odżywiać się w trakcie choroby. Sugerujemy pobrać Poradniki w formacie PDF za pośrednictwem powyższych linków. Pobierz każdy z czerech powyższych e-booków, gdyż są one ze sobą ściśle powiązane. Poniżej znajduję się tekst z Zielnika: Praktyczny poradnik jak stosować zioła i suplementy w boreliozie. Pobierz wersję PDF z powyższego linka, gdyż format PDF będzie bardziej czytelny. SPIS TREŚCI ZESTAWIENIE ALFABETYCZNE ZIÓŁ i SUPLEMETÓW.. 3 PROPOZYCJE WYBORU ZESTAWÓW ZIÓŁ. 21 Neuroborelioza - podstawowe zioła na objawy neurologiczne. 21 Demielinizacja neuronów.. 22 Paraliż bella. 22 Ból neurogenny. 22 Drżenia. 23 Usuwanie neurotoksyn bakteryjnych. 23 Depresja. 23 Chroniczne zmęczenie. 24 Mgła umysłowa, problemy z koncentracją i pamięcią. 26 Problemy ze stawami26 Drżenie, drętwienie mięśni26 Problemy kardiologiczne. 27 Poblemy ze snem.. 27 Problemy z libido. 28 Obrzęki, opuchlizna i leniwa limfa. 28 Bibliografia. 29 Copyright © Healthylife S.C. , Chorzów 2022 Wszelkie prawa, włącznie z prawem do reprodukcji tekstów w całości lub w części w jakiejkolwiek formie - zastrzeżone. Poniżej znajduje się zestawienie alfabetyczne ziół oraz niektórych suplementów stosowanych w boreliozie i chorobach odkleszczowych. Skupiliśmy się na tych właściwościach ziół, które mają zastosowanie w tych chorobach ze względu na charakter przewodnika. Pomoże Ci to w podjęciu decyzji dotyczącej wyboru danego zioła lub suplementu w Twoich dolegliwościach. Pamiętaj, że większość ziół ma szerokie spektrum działania i ich zdrowotne właściwości wychodzą ponadto co znajduje się w przedstawionych opisach. Pamiętaj, że ogólnym przeciwwskazaniem do stosowania poniżej wymienionych ziół jest ciąża i okres karmienia piersią, przyjmowanie leków immunosupresyjnych oraz nadwrażliwość na któryś ze składników. Dodatkowe przeciwwskazaniach będą wskazane przy poszczególnych ziołach i suplementach. UWAGA: W Planerze, przy danym objawie, wymienionych zostało wiele ziół, które możesz zastosować. Poniższe opisy ułatwią Ci szybkie zapoznanie się z właściwościami danego zioła i ewentualnymi przeciwwskazaniami. Nadal może pojawić jednak dylemat od czego zacząć. Na samym końcu tego Zielnika przygotowaliśmy dla Ciebie kilka propozycji wyboru zestawów ziół. Zapoznaj się z nimi. Następnie odszukaj tych ziół w alfabetycznym zestawieniu opisów, by dowiedzieć się więcej na ich temat. Zaznacz w Planerze, które zioła wybrałeś. Poniższe przykłady to nasze propozycje. Możesz z nich skorzystać lub dokonać innego wyboru, bardziej pasującego do Twojego przypadku. ZESTAWIENIE ALFABETYCZNE ZIÓŁ i SUPLEMETÓW Adrenal Cortex to ekstrakt z tkanki kory nadnerczy (bydlęcej). Wspiera prawidłową pracę nadnerczy. Stosowany przy tzw. syndromie wyczerpania nadnerczy, związanym z uczuciem chronicznego zmęczenia. Adrenal Cortex wpływa także na regulacje poziomy kortyzolu oraz pomaga w podtrzymaniu prawidłowych funkcji odpornościowych. Alchornea cordifolia to zioło o działaniu ogólnoukładowym, co oznacza, że po spożyciu składniki aktywne Alchornea koncentrują się w krwioobiegu i są rozprowadzane po całym organizmie. Wpływają w ten sposób na każdą komórkę oraz narząd i przeciwdziałają wielu bakteriom i innym drobnoustrojom. W chorobach odkleszczowych Alchornea znalazła zastosowanie wobec Babesi i Bartonelli, ale także m.in. wobec Candidy, gronkowca (Staphylocococcus aureus), Pseudomonas aeruginosa, E. coli oraz innych opornych szczepom bakterii z grupy Gram-dodatnich i Gram-ujemnych. Dodatkowym znanym zastosowaniem tego zioła jest ochrona czerwonych krwinek (erytrocytów). Nie odnotowano przeciwwskazań. Duże dawki mogą mieć działanie uspokajające na ośrodkowy układ nerwowy dlatego lepiej nie stosować dużych dawek z antydepresantami lub lekami uspokajającymi. Andrographis paniculata to główne zioło z Protokołu Buhnera wykazujące działanie przeciwkrętkowe. Łatwo przekracza barierę krew-mózg i akumuluje się w tkankach ośrodkowego układu nerwowego - w mózgu, rdzeniu kręgowym, w płynie mózgowo-rdzeniowym. Ze względu na szerokie działanie systemowe na organizm, zarówno chroni go przed uszkodzeniem z powodu infekcji, jak i zabija krętki w miejscach, gdzie się zagnieździły i w tym samym czasie zapewnia ogólne, systemowe wzmocnienie odporności. Chroni mięsień sercowy.  Stosując to zioło musisz pamiętać, że może wywołać reakcje alergiczne w postaci wysypki (u około 1% osób). Należy zacząć od małej dawki i stopniowo zwiększać obserwując reakcję organizmu. W przypadku pojawienia się takiej reakcji należy odstawić zioło. Angelica sinensis, czyli Dzięgiel chiński ze względu na zawartość kumaryny rozszerza naczynia krwionośne, więc świetnie sprawdzi się w polepszeniu ukrwienia narządów wewnętrznych oraz mięśni. Dzięgiel chiński polecany jest również w leczeniu nerwic, bezsenności i chorób układu oddechowego. Stosowany jest także w celu zmniejszenia ilości neurotoksyn boreliozowych (np. kwasu chinolinowego). Niekiedy może przyczynić się do łagodnej biegunki. Amantilla firmy Nutramedix to ekstrakt wyprodukowany z korzenia Valeriana officinalis, powszechnie znanego jako kozłek lekarski (waleriana). Waleriana jest bardzo skuteczna w leczeniu stresu i lęku, a także bezsenności. Stymuluje produkcję GABA (kwas gamma-aminomasłowy) jednego z aminokwasów wytwarzanych w mózgu, substancji określanej jako naturalny środek uspokajający organizm. Ekstrakty waleriany takie jak Amantilla stymulują produkcję GABA w ilościach wystarczających do wywołania działania uspokajającego. Dlatego Amantilla może powodować uspokojenie poprzez zwiększenie ilości GABA dostępnego w szczelinach synaptycznych w mózgu. Artemisia annua / Artemizyna - zarówno Artemisia annua (Bylica roczna) jak i jej główna substancja aktywna, czyli artemizyna wykazują działanie przeciwmalaryczne, tak więc znalazły one zastosowanie w leczeniu infekcji Babesią i infekcji pasożytniczych. Zarówno Artemisia annua, jak i artemizyna wykazują działanie ogólnoustrojowe, czyli przenikają przez barierę jelit, koncentrują się w krwioobiegu i są rozprowadzane po całym organizmie. Artemisia annua to całe zioło w skład, którego wchodzi zarówno artemizyna, jak i inne synergistycznie działające związki. Dzięki temu spektrum działania Artemisia annua jest znacznie szersze niż pojedynczej, wyizolowanej substancji. Stosując pojedynczą, wyizolowaną substancje w postaci artemizyny istnieje ryzyko wykształcenia oporności, dlatego należy robić przerwy w trakcie jej przyjmowania.  Ashwagandha (żeń-szeń indyjski, łac. Withania somnifera) ma bardzo korzystne działanie na ośrodkowy układ nerwowy i sprzyja procesom neurogenezy. Ashwagandha to też najskuteczniejsze zioło stosowane w remodulacji i obniżeniu poziomu cytokiny IL-10 i odpowiedzi na poziomie Th2 co pozwala na redukcję wielu objawów boreliozy i eliminację zakażenia z organizmu. O wpływie bakterii Borrelia na remodulację układu odpornościowego pisaliśmy w Poradniku: „Naturalne terapie stosowane w boreliozie. Praktyczny poradnik.” Ashwagandha znana jest także jako stabilizator nastroju, a także poprawia pamięć, wpływa na koncentrację, pamięć oraz sen. Ashwaganda to dobrze tolerowane zioło. Warto je wprowadzić w trakcie terapii. Zioło może powodować nadmierną senność. W rzadkich przypadkach może powodować biegunki lub zaburzenia od strony układu pokarmowego. Nie stosuj Ashwagandha w połączeniu z lekami uspokajającymi lub przeciwlękowymi. Astragalus membranceus (Traganek błoniasty) to zioło immunostymulujące. Podnosi poziom interferonu gamma i interleukiny 2 - ich wysoki poziom obniża prawdopodobieństwo wystąpienia infekcji, a jeżeli zakażenie wystąpi, skutki choroby będą znacznie mniejsze, rozwój symptomów słabszy, a choroba łatwiejsza do wyleczenia - dlatego zioło powinno być przyjmowane przez osoby zamieszkujące obszary endemiczne występowania boreliozy. Ponadto podwyższa miano CD4 i wskaźnika CD4/CD8 - im wyższy poziom białych ciałek krwi CD4, tym lepsza indywidualna reakcja na zakażenie i leczenie. Traganek błoniasty jest przeciwwskazany w późnym stadium boreliozy, ponieważ pobudza i tak już nasilone reakcje TH1. Może mieć to wpływ na pogorszenie symptomów choroby. Jest on jednak wskazany w stanach przed, wczesnej i wczesnej rozsianej boreliozy. ATP 360® firmy Researched Nutritionals® to kompleksowa formuła wspierająca pracę mitochondriów w celu zwiększenia energii organizmu. Mitochondria odpowiadają za produkcję energii komórkowej. Na zdrowie mitochondriów może wpływać wiele czynników zdrowotnych i środowiskowych. ATP 360® został opracowany, aby zapewnić pełne wsparcie mitochondriów, poprzez promowanie prawidłowego wzrostu i mitozy mitochondriów, wspieranie zdrowej błony mitochondrialnej oraz dostarczanie niezbędnych kofaktorów dla optymalnej produkcji energii komórkowej. ATP Fuel firmy Researched Nutritionals® wspomaga pracę mitochondriów w celu zwiększenia energii organizmu. Zawiera opatentowaną matrycę fosfolipidową, która wpływa na prawidłowe funkcjonowanie błon mitochondrialnych oraz wspiera cykl Krebsa i mitogenezę mitochondrialną. Ponadto zawiera przeciwutleniacze chroniące mitochondria przed stresem oksydacyjnym oraz składniki odżywcze, takie jak NADH i CoQ10, które promują zdrowy łańcuch transportu elektronów. BDNF Essentials® firmy Researched Nutritionals® pobudza neurotroficzny czynnik pochodzenia mózgowego (BDNF, z ang. brain-derived neurotrophic factor), czyli białko wydzielane przez neurony, należące do rodziny czynników wzrostu nerwów. Berberys to roślina zawierająca ważną substancję aktywną o nazwie berberyna. Berberyna wykazuje szerokie spektrum aktywności przeciwdrobnoustrojowej. Działa wobec wielu bakterii jak np. Chlamydia, Escherichia coli, paciorkowcom, gronkowcom, ale także wykazuje bardzo silne działanie wobec grzybów z rodzaju Candida. Berberyna, różnorodne alkaloidy oraz wiele innych związków zawartych w berberysie działa ze sobą wysoce synergistycznie. Zwiększa to spektrum działania całej rośliny, zapobiega wykształceniu oporności przed drobnoustroje i dodatkowo wpływa na mechanizmy odpornościowe organizmu. Stosowanie całej rośliny jest bardziej wskazane niż stosowanie pojedynczego wyizolowanego składnika w postaci berberyny. Bidens pilosa to kolejne zioło o działaniu ogólnoukładowym, co oznacza, że po spożyciu składniki aktywne Bidens pilosa koncentrują się w krwioobiegu i są rozprowadzane po całym organizmie. Wpływają w ten sposób na każdą komórkę oraz narząd i przeciwdziałają wielu bakteriom i innym drobnoustrojom. W chorobach odkleszczowych Bidens pilosa znalazł zastosowanie wobec Babesi i Chlamydii. Wpływa ochronnie na czerwone krwinki. Bidens pilosa jest skuteczny w przypadku nawracających infekcji układu moczowego oraz stanów zapalnych. Wpływa na tonizowanie strukturalnych komórek błon śluzowych. Stosowany jest także przy infekcjach płuc. Jest również niezawodnym modulatorem odporności. Boneset (Sadziec przerośnięty, łac. Eupatorium perfoliatum) stosowany jako środek pomocniczy w sporadycznych infekcjach wirusowych z przerywaną gorączką (gorąco, potem zimno itd.), ale nie jako podstawy element leczniczy. Stosowany jest głównie do obniżenia gorączki. Sadziec może działać wymiotnie, gdy jest pity w zbyt dużych ilościach. Jeśli poczujesz mdłości pijąc herbatę z tej rośliny to znak, że stosujesz zbyt dużą dawkę. W tym przypadku zmniejsz ilość spożywanej herbaty. Boswellia serrata działa przeciwzapalnie przy zapaleniu stawów i kości, a także przeciwbólowo w dolegliwościach bólowych kręgosłupa. Ma właściwości immunomodulujące, przeciwlękowe i przeciwnerwicowe. Boswelia działa też korzystnie na jelita. Bromelina to enzym proteolityczny zawarty w ananasie, którego główną funkcją jest niszczenie wiązań peptydowych. Bromelina pomaga hamować wytwarzanie związków wywołujących ból oraz stan zapalny, a jednocześnie wspiera stymulację produkcji tzw. prostaglandyn (substancji podobnych do hormonów), które mają właściwości przeciwzapalne. Dzięki silnym właściwościom przeciwzapalnym i przeciwbólowym, bromelina jest dobrym suplementem dla osób ciepiących na ostre lub przewlekłe bóle stawów. Bromelina zmniejsza także opuchliznę i ból będący wynikiem urazów czy uszkodzeń mięśni. Przyspiesza gojenie się ran. Burbur firmy Nutramedix to ekstrakt wytwarzany z liści Desmodium molliculum. Ziele jest tradycyjnie używane do oczyszczenia ciała. Jest bardzo skuteczny we wspomaganiu detoksykacji wątroby, nerek, układu limfatycznego i macierzy komórkowej. Chroni wątrobę przed toksynami zewnętrznymi, takimi jak niektóre substancje chemiczne i toksyczne pleśnie. Łagodzi także reakcję Herxa, czyli niepożądane skutki ginięcia patogenów. Burbur-Pinella firmy Nutramedix to jest połączeniem dwóch wyciągów: Burbur - pochodzący z Desmodium molliculum i Pinella pochodzący z Pimpinella anisum. Burbur-Pinella wspomaga detoksykację mózgu i ośrodkowego układu nerwowego, oczyszcza organizm z toksyn i biotoksyn, detoksykuje wątrobę, nerki, układ limfatyczny i przestrzeni międzykomórkowych, oczyszcza krew. Eliminuje toksyny z mózgu, kręgosłupa i obwodowego układu nerwowego. Burbur-Pinella jest również skuteczna w zmniejszeniu reakcji Herxa. Chinsese senega znalazł zastosowanie w boreliozie ze względu na pozytywny wpływ na pracę układu nerwowego. Zioło stosowanie jest przy zaburzeniach poznawczych, utracie pamięci i depresji. Jedną z najistotniejszych funkcji tego zioła jest wpływ na pobudzenie czynnika wzrostu nerwów NGF, który jest niezbędny dla proliferacji i przetrwania neuronów oraz stymulacji procesu mielinizacji (wytwarzania osłonek mielinowych - odpowiedzialnych za ochronę i odżywianie - wokół aksonów komórek nerwowych). Chinese Senega wykazuje silne właściwości przeciwzapalne. Ma również zastosowanie przy stanach zapalnych dróg oddechowych oraz przy zapaleniu płuc i astmie. Chinese skullcap (Tarczyca bajkalska, łac. Scutellaria baicalensis) pełnił funkcję modulatora kaskady cytokin, czyli regulatora procesów zapalnych toczących się w układzie nerwowym. Spektrum działania tego zioła jest szerokie. Poza pozytywnym wpływem na układ nerwowy, Tarczyca bajkalska ma silne działanie przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne. Ogranicza replikację patogenów, tłumi ekspresję genów wirusowych, zakłóca wnikanie wirusów, wpływa na funkcje układu odpornościowego i posiada wiele innych prozdrowotnych właściwości. Chinese skullcap to też bardzo dobry synergetyk. Synergia oznacza, że połączenie dwóch (lub więcej) czynników daje lepsze wyniki, niż suma poszczególnych części, czyli działanie się potęguje. Chinese skullcap bardzo dobrze komponuje się więc w połączeniu z ziołami, ale gdy chcesz go połączyć z lekami to koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Chinese skullcap może wpływać na poziom insuliny i cukru we krwi, dlatego osoby chore na cukrzycę typu 1 powinny zachować ostrożność. Roślina może wchodzić w interakcje z lekami obniżającymi ciśnienie krwi. Chlorella ma unikalne właściwości neutralizujące trujące substancje nagromadzone w organizmie w wyniku zanieczyszczenia środowiska lub spożywania skażonych produktów. Oczyszcza organizm z metali ciężkich oraz niektórych pestycydów. Chlorella wchłania też toksyny z jelit, pomaga pozbyć się chronicznych zaparć i zneutralizować gazy jelitowe. Chlorella jest bezpieczna dla zdrowia i dobrze tolerowana, jednak w pojedynczych przypadkach może powodować wystąpienie działań niepożądanych, takich jak biegunka, wzdęcia, skurcze brzycha lub zielone stolce. Chlorofil jest silnym antyoksydantem dzięki czemu chroni nasz organizm przed działaniem wolnych rodników i spowalnia proces starzenia się. Wpływa on korzystnie na pobudzenie produkcji krwi. Stanowi wsparcie w leczeniu oraz profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego. Dostarczany do organizmu chlorofil zwiększa wytwarzanie tlenu. Dzięki temu komórki są dotlenione, a zachodzące w organizmie procesy oczyszczania z toksyn przebiegają sprawniej. Chlorofil wzmacnia odporność, wspomaga walkę z wirusami i bakteriami. Odbudowuje uszkodzoną florę bakteryjną w jelitach, dzięki czemu usprawnia trawienie i zapobiega wzdęciom oraz dolegliwościom żołądkowym. Zawarty w nim magnez wpływa pozytywnie na układ nerwowy i wspomaga redukcję stresu. Cordyceps to grzyb leczniczy. Jest silnym adaptogenem. Działa ochronnie na mitochondria, wspiera procesy oddychania komórkowego i stymuluje produkcję ATP.  Wykazuje działanie immunomodulujące tzn., jeśli aktywność immunologiczna jest zbyt wysoka to grzyb ją obniża, a jeśli zbyt niska to ją podnosi. Z jednej strony działa przeciwbakteryjnie, a jednocześnie obniża stężenie cytokin zapalnych. Wzmacnia mięsień sercowy i obniża ciśnienie. Jest pomocny przy spadku libido oraz problemach z pamięcią i koncentracją oraz tzw. mgle umysłowej. Cryptolepis sanguinolenta to kolejne zioło o działaniu ogólnoukładowym, co oznacza, że po spożyciu składniki aktywne Cryptolepis sanguinolenta koncentrują się w krwioobiegu i są rozprowadzane po całym organizmie. Wpływają w ten sposób na każdą komórkę oraz narząd i przeciwdziałają wielu bakteriom i innym drobnoustrojom. W chorobach odkleszczowych Cryptolepis sanguinolenta znalazł zastosowanie wobec Borrelii, Babesi, Yersini oraz innych opornych infekcjach bakteryjnych np. przy gronkowcu. Czystek to znane zioło wspomagające przy boreliozie. Ma właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Odmiana czystka kreteńskiego Cistus Creticus hamuje wzrost krętków boreliozy, ale nie zabijał ich i nie usuwa z organizmu. Związki w nim zawarte sklejają wirusy i bakterie, dzięki czemu nie dopuszczają do ich połączenia się z błoną komórkową. Picie czystka w trakcie terapii to bardzo dobre wspomaganie. Dodatkowo polifenole zawarte w czystku to silne antyoksydanty. D-ryboza pełni funkcję paliwa przy produkcji energii w mitochondriach. Zalecana jest w przypadku osłabienia funkcji mitochondrium. Tym samy dobrze się sprawdza u osób cierpiących na uczucie przewlekłego zmęczenia. D-rybozy nie należy stosować u osób z zespołem metabolicznym i cukrzycą, u których stwierdzono podwyższony poziom glikacji. Devil's claw (Hakorośl rozesłana, Czarci pazur, łac. Harpagophytum procumbens) wykazuje wykazują dość silne działanie przeciwzapalne i przeciwreumatyczne, a także działanie przeciwbólowe. Znalazł więc zastosowanie przy bólach i zapaleniach stawów i mięśni. Echinacea augustifolia (Jeżówka wąskolistna),nie pomyl jej z bardziej popularną odmianą Echinacea purpurea. Echinacea augustifolia stosowana jest w celu ochrony i naprawy tkanki kolagenowej. Stymuluje produkcję kolagenu. Nalewkę z tej rośliny rozcieńczoną z niedużą ilością wody można stosować do przemywania ran, przyspiesza gojenie ran. E. augustifolia jest silnym środkiem przeciwbólowym. Wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwirusowe. Jest rewelacyjna w przypadku chorób gardła i anginy. W tym przypadku ½ łyżeczki nalewki Echinacea augustifolia, bez rozcieńczenia, należy trzymać w ustach do momentu, aż ślina zostanie dobrze pobudzona, następnie powoli połykać rozprowadzając po chorych miejscach gardła. Powtarzać co godzinę. Pamiętaj, ze jest to zioło stymulujące układ odpornościowy. Zachowaj ostrożność jeśli masz współistniejące choroby autoimmunologiczne. EGCG to najbardziej aktywna katechina występująca w zielonej herbacie, warunkująca jej prozdrowotne właściwości. Związek ten jest wyjątkowo silnym antyoksydantem, neutralizującym wolne rodniki. EGCG ma silniejsze właściwości przeciwutleniające niż witaminy C i E. EGCG wykazuje również działanie neuroprotekcyjne. Substancja ta ma znaczny wpływ na odporność organizmu, gdyż zwiększa liczbę tzw. regulatorowych limfocytów T (Treg) - komórek należących do układu odpornościowego, odpowiedzialnych głównie za hamowanie odpowiedzi immunologicznej, także autoimmunologicznej. EGCG wspomaga metabolizm, stanowiąc element profilaktyki miażdżycy. Ponadto, EGCG obniża ciśnienie krwi i tym samym zmniejsza ryzyko udaru lub epizodów sercowo-naczyniowych. EGCG sprzyja także obniżeniu poziomu glukozy. EGCG nie powinny stosować osoby o zdiagnozowanej nadwrażliwości na kofeinę. Energy Multi-Plex to kolejny bardzo efektywny produkt firmy Researched Nutritionals®. Energy Multi-Plex zapewnia kompleksowe wsparcie nadnerczy dzięki zastrzeżonej mieszance 14 przebadanych składników odżywczych. Wegańska formuła wspiera produkcję energii i pracę nadnerczy bez negatywnych skutków, które mogą towarzyszyć suplementom na bazie gruczołów, które mogą powodować nadmierną stymulację nadnerczy. Podczas gdy suplementy gruczołowe próbują wykonywać pracę nadnerczy, Energy Multi-Plex™ dostarcza składniki odżywcze, które bezpośrednio i naturalnie wspierają nadnercze, zapewniając optymalną ich energię. Fosfatydyloseryna jest związkiem organicznym występującym naturalnie w błonach komórkowych żywych organizmów. Odgrywa istotną rolę szczególnie w komórkach centralnego układu nerwowego. Wpływa pozytywnie na funkcje błony komórkowej neuronów takie jak uwalnianie neuroprzekaźników, transdukcję sygnału czy też komunikacją międzykomórkową. Fosfatydyloseryna to więc substancja niezbędna dla podstawowych czynności mózgu, aktywuje i regeneruje komórki nerwowe. Zwiększa wydzielanie neuroprzekaźników takich jak: dopamina, acetylocholina i noradrenalina, a także podwyższa stężenie glukozy w mózgu. Ma to korzystny wpływ na czynności centralnego układu nerwowego, takie jak percepcja, pamięć czy kojarzenie. Może również wpływać korzystnie na radzenie sobie ze stresem. GABA -L-teanina to suplement diety zawierający L-teaninę. L-Teanina jest pochodną zielonej herbaty, która działa relaksacyjnie na organizm, a także wpływa pozytywnie na wychwytywanie zwrotne kwasu glutaminowego w mózgu. L-teanina zwiększenie poziomu serotoniny, dopaminy oraz GABA - neuroprzekaźników, które odpowiadają m.in. za dobry nastrój i emocje. Aminokwas ten zwiększa również aktywność fal mózgowych alfa, które są obecne podczas stanu głębokiej relaksacji umysłowej oraz w trakcie snu w fazie REM. Ponieważ substancja ta pogłębia i przedłuża właśnie tę fazę snu, wpływa na polepszenie jego jakości. Jednocześnie L-teanina ułatwia zasypianie poprzez zwiększanie skuteczności systemu GABA, który jest neurotransmiterem przeciwlękowym. Dzięki niej umysł może spowolnić procesy myślowe i przygotować się do snu. L-teanina wykazuje także działanie neuroprotekcyjne. Osoby przyjmujące leki obniżające ciśnienie krwi oraz leki stymulujące działanie układu nerwowego powinny skonsultować z lekarzem przyjmowanie L-teaniny. Glicyna to najprostszy aminokwas białkowy. Glicyna w znaczący sposób wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego. Przyczynia się do usprawnienia pracy mózgu i wzmocnienia funkcji poznawczych, takich jak pamięć i koncentracja. Ponadto poprawia jakość snu i skraca czas zasypiania, przez co jest cennym wsparciem dla osób z bezsennością. Ten cenny aminokwas wspiera także pracę układu odpornościowego. Bierze udział w produkcji hormonów. Przyczynia się także do detoksykacji organizmu, oczyszczając go ze szkodliwych substancji. Glicyna jest niezbędna w procesie syntezy glutationu - silnego przeciwutleniacza. Glinka bentonitowa / Bentonit ma właściwości pozwalające na przyciąganie i wchłanianie toksyn i metali ciężkich, nie wchodząc przy tym w żadne reakcje chemiczne w organizmie. Bentonit tworzy „ładunek elektryczny” w stanie uwodnionym. Po zetknięciu się z wodą przyjmuje ujemny ładunek elektryczny. Toksyny, bakterie, wirusy, pasożyty i inne zanieczyszczenia mają ładunek dodatni. Kiedy glinka dostanie się do organizmu, toksyny zostają do niej przyciągane. Co jest niezwykle ważne, bentonit nie wchłania się do organizmu, dlatego jest całkowicie bezpieczny. Przechodzi przez cały układ pokarmowy, wchłaniając toksyny i metale ciężkie. Jednocześnie minerały będące w glince, takie jak wapń, magnez, krzem, glin i potas, uwalniają się i są dostępne w procesach metabolicznych organizmu. Na koniec zostaje naturalnie wydalona. Wysokiej jakości bentonit do stosowania wewnętrznego znajdziesz na stronie https://www.zeolite-bentonite.com/ Glistnik jaskółcze ziele (łac. Chelidonium majus) to zioło wpływające głównie na ośrodkowy układ nerwowy i wątrobę. Składnik aktywnie glistnika - chelidonina - wykazuje działanie na ośrodkowy układ nerwowy jak morfina, ale słabsze (nie powoduje euforii). Zioło stosowane jest również w stanach nadmiernego pobudzenia emocjonalnego. Wykazuje także działanie neuroprotekcyje. Glistnik jaskółcze ziele zwiększa przepływ żółci, dlatego przeciwwskazaniem jest niedrożność przewodów żółciowych oraz współistniejące lub przebyte choroby wątroby. Glistnik nie powinien być stosowany wraz z innymi lekami, zwłaszcza paracetamolem. Zioło powinno być stosowane nie dużej niż przez miesiąc. Jeśli chcesz powtórzyć kurację to zrób najpierw 1-2 tygodni przerwy, zanim zaczniesz ponownie stosować Glistnik. Glukozamina wykazuje właściwości przeciwzapalne i stymuluje syntezę kolagenu. Bierze udział w syntezie proteoglikanów (substancje budulcowe chrząstki stawowej), co pozwala wzmocnić, a nawet zregenerować zmienione chorobowo stawy. Zabezpiecza tkanki przed włóknieniem, czym wspomaga leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów. Przyczynia się również do zmniejszenia udziału niektórych enzymów mających wpływ na degradację chrząstki stawowej. Zaleca się łączyć glukozaminę z chondroityną. Glutation to silny antyoksydant, kluczowa substancja chroniąca komórki przez toksycznym działaniem wolnych rodników powstających jako toksyczne metabolity podczas naturalnych przemian wewnątrzkomórkowych oraz dostających się z toksynami z zewnątrz. Jeśli poziom glutationu w organizmie spada to znacząco obniża się ogólna zdolność organizmu do odtruwania się. Glutation ma zdolność rozpuszczania toksyny, które następnie mogą być wydalone z organizmu. Oczyszcza organizm z metali ciężkich, herbicydów, pestycydów, toksycznych składników dymu tytoniowego i innych szkodliwych substancji. Glutation wpływa także pozytywnie na prawidłową pracę wątroby. Kolejną ważną funkcją glutationu jest jego wpływ na pracę układu immunologicznego. Wpływa on na zwiększenie produkcji leukocytów, a także warunkuje ich skuteczne działanie. Układ odpornościowy funkcjonuje sprawnie tylko w organizmie, w którym poziom glutationu jest wystarczająco wysoki. Tylko wówczas organizm może skutecznie wykrywać i niszczyć bakterie, wirusy, obce antygeny oraz komórki nowotworowe, a także zapobiegać ich mnożeniu się. Produkcję glutationu wspiera NAC dlatego warto stosować te dwa produkty razem. Głóg dwuszyjkowy (łac. Crataegus oxyacantha) wykazuje działanie w związku z niemalże wszystkimi objawami chorób serca: miażdżycą, zaburzeniem rytmu serca, zastoinową niewydolnością serca, nadciśnieniem oraz chorobą naczyń obwodowych. Roślina obniża ciśnienie krwi, rozszerza naczynia krwionośne w całym ciele, obniża poziom cholesterolu we krwi, reguluje pracę serca, spowalnia i normalizuje bicie serca. Osoby z niskim cieśnieniem powinny unikać głogu dwuszyjkowego. Goldenseal (Gorzknik kanadyjski, łac.Hydrastis canadensis) to roślina będąca bogatym źródłem berberyny. Gorzknik kanadyjski jest uznawany za jeden z najlepszych naturalnych antybiotyków. Działa leczniczo na wszystkie błony śluzowe w organizmie. Dzięki obecności berberyny wykazuje właściwości przeciw bakterii Chlamydia pneumoniae. Skutecznie likwiduje kolonie grzybów Candida oraz liczne bakterie, przy czym nie niszczy pożytecznej flory. Berberyna, będąca głównym składnikiem tej rośliny wpływa wręcz korzystnie na mikroflorę jelitową przywracając jej prawidłową równowagę. Zioło ma również zastosowanie w nieżycie górnych dróg oddechowych, za względu na swoje działanie wykrztuśne i przeciwkaszlowe. Gorzknik kanadyjski nie powinien być przyjmowany przez osoby z wysokie ciśnienie krwi, hipoglikemią (niedocukrzenie) lub niewydolność enzymatyczną. Nie powinien być stosowany u osób z autoimmunologiczną chorobą, taką jak stwardnienie rozsiane lub toczeń. Gotu kola (Wąkrota azjatycka, łac. Centella asiatica) pomaga zachować elastyczność ścian żył i naczyń włosowatych oraz wspiera układ krążenia. Wspierając również prawidłowe krążenie krwi w mózgu i wpływa korzystnie na funkcje poznawcze takie jak pamięć i koncentracja. Buhner poleca stosowanie zioła Gotu kola w swoim protokole rozszerzony przy boreliozie w celu redukcji objawów neurologicznych związanych z zaburzeniami pamięci, zaburzeniami poznawczymi, trudnościami ze znalezieniem słów oraz mgłą umysłową. Gotu kola nie wpływa na ciśnienie krwi, ale poprawia krążenie krwi i mikrokrążenie w naczyniach włosowatych. Udowodniono korzystny wpływ związków czynnych Centella asiatica na proces syntezy kolagenu, elastyny oraz strukturę naczyń krwionośnych. Ponadto Gotu kola poprawia samopoczucie, zmniejsza objawy stresu i obniża wrażliwość na stres. Działa uspokajająco, antydepresyjne, przeciwdrgawkowo, przeciwbólowo. Ginkgo biloba (Miłorząb dwuklapowy, Miłorząb japoński) pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu naczyń krwionośnych. Wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, ochrania tkankę nerwową zapobiegające degradacji osłonek mielinowych i neurolemmy. Ginkgo biloba stosowany jest w celu redukcji objawów związanych z zaburzeniami pamięci, zaburzeniami poznawczymi, trudnościami ze znalezieniem słów i mgłą umysłową. Miłorząb japoński chroni również przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, wykazuje działanie antyoksydacyjne. Przez poprawienie ukrwienia mózgowia i mięśni szkieletowych zwiększa wydolność fizyczną i psychiczną. Osoby cierpiące na choroby krążenia powinny skonsultować stosowanie miłorzębu japońskiego z lekarzem. Gou teng (łac. Uncaria rhynchophylla) to zioło o właściwościach neuroprotekcyjnych (ochrona struktur nerwowych). Wykazuje również działanie przeciwzapalne w obrębie układu nerwowego oraz działanie przeciwpadaczkowe. Działa również przeciwbakteryjnie, a także rozluźniająco na mięśnie gładkie i ogólnoustrojowo tonizująco. Gou teng obniża ciśnienie krwi, dlatego osoby z niskim ciśnieniem, w razie spadku ciśnienia, powinny zamienić to zioło na inne. Houttuynia cordata (Pstrolistka sercowata) to zioło stosowane przy infekcji Borelią, Bartonellą i Mykoplasmą. To również zioło o silnych właściwościach przeciwwirusowych. Hamuje replikacje wirusów i zapobiega infekcjom wirusowym. Houttuynia ma właściwości immunomodulujące i przeciwzapalne. Houttuynia ma specyficzny rybi zapach i posmak. Isatis (Urzet barwierski) to zioło stosowane przy infekcji Bartonellą i Mykoplasmą. To również zioło o silnych właściwościach przeciwwirusowych. Wykazuje działanie przeciwzapalne i jest immunostymulantem. Zioło nie należy przyjmować dłużej niż 3 tygodnie z rzędu. Po tym czasie zastosuj przerwę, zanim wrócisz ponownie do jego stosowania. Wysokie dawki lub długotrwałe przyjmowanie może obciążyć nerki. Wykazuje synergię z antybiotykami i szczepionkami przeciwwirusowymi - może zwiększyć aktywność tych preparatów. Koci pazur (Cat's Claw, Vilcacora, łac. Uncaria tomentosa) to podstawowe zioło z protokołu Buhnera polecane przy regulacji systemu odpornościowego. Zioło to moduluje działanie układu odpornościowego, zwiększając jego siłę, kiedy to konieczne i w razie potrzeby, obniżając nadmierne reakcje. Jednym z najkorzystniejszych aspektów leczenia boreliozy za pomocą Kociego pazura jest to, że przyczynia się on do wzrostu komórek CD57+, które odgrywają istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Gdy krętki boreliozy są obecne w organizmie, specyficznie hamują produkcję tej podgrupy komórek systemu immunologicznego. Niskie miano CD57 jest niezawodnym markerem w przewlekłej boreliozie, szczególnie kiedy antybiotykoterapia nie przynosi skutków. Ta zdolność do podwyższania liczby komórek CD57 u osób chorych na boreliozę jest jedną z przyczyn dobrych rezultatów w terapii chronicznej bądź późnej boreliozy. Stosowanie Kociego pazura pomaga utrzymać wysoki poziom CD57, co z kolei pozwala na hamowanie postępu choroby. Ponadto wykazuje swoiste działanie przeciwzapalne w leczeniu stawowego i mięśniowego bólu w boreliozie, redukuje obrzęki, a także wpływa pozytywnie na układ nerwowy. Koci pazur nie może być przyjmowany przez osoby przyjmujące preparaty na obniżenie gęstości krwi. Osoby, które mają zaplanowany zabieg chirurgiczny, muszę zaprzestać przyjmowanie zioła na 10 dni przed jakąkolwiek planowaną operacją. Nie można przyjmować Kociego pazura podczas kuracji lekami hamującymi wydzielanie kwasu żołądkowego, ponieważ mogą one także zahamować w żołądku przemianę tego zioła w aktywną postać. Koenzym Q10 (CoQ10) jest naturalną substancją wytwarzaną przez organizm. Jest niezbędny do funkcjonowania każdej komórki w ciele. Jest również niezbędnym składnikiem mitochondrium. CoQ10 uczestniczy w wytwarzaniu ATP. ATP jest głównym źródłem energii w komórce i jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania szeregu procesów biologicznych. Jest też odpowiedzialny za dostarczanie komórkom energii potrzebnej w procesach regeneracji i wzrostu. Suplementacja koenzymem Q10 jest kluczowa dla osób z chronicznym zmęczeniem. Koenzym Q10 jest również bardzo silnym antyoksydantem, dzięki czemu chroni przed szkodliwym wpływem wolnych rodników. CoQ10 wzmacnia układ odpornościowy. W stanach upośledzonej odporności istotne jest utrzymanie optymalnego poziomu koenzymu Q10 przez co możliwe staje się dostarczenie komórkom biorącym udział w funkcjonowaniu układu immunologicznego odpowiedniej ilości energii. Osoby chorujące na cukrzycę lub zmagające się z chorobami mięśnia sercowego, przed suplementacją koenzymem Q10 powinny skonsultować się z lekarzem. Kudzu (Opornik łatkowaty, łac. Pueraria lobata) ma szereg właściwości prozdrowotnych. Składniki zawarte w roślinie wykazują działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Za szczególnie cenny składnik uważa się puerarynę, która wykazuje działanie antyarytmiczne, wspierające krążenie krwi i przeciwcukrzycowe. Kudzu stał się popularny jako wsparcie leczenia uzależnień, ale ma też pozytywny wpływ na układ nerwowy. Wykazuje działanie przeciwzapalne w obrębie układu nerwowego. Przydatny jest przy objawie uczucia „ciśnienia” w mózgu lub bólu neurogennego. Kurkuma/Kurkumina - Kurkuma to znana przyprawa o intensywnie żółto-pomarańczowym kolorze, a kurkumina to substancja aktywna izolowana z kurkumy. Kurkumina wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne, a także przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwzapalne. Kurkumina przynieść ulgę w bólu stawów i przyczynić się do ich regeneracji. Uważa się, że ma działanie terapeutyczne w zmianach zwyrodnieniowych stawów dzięki właściwościom antyoksydacyjnym i antykatabolicznym oraz poprzez zmniejszenie syntezy mediatorów stanu zapalnego. Kwas alfa liponowy (ALA) pełni istotną funkcję w przemianach tłuszczów i aminokwasów w organizmie ludzkim. Jest również substancją będąca koenzymem szlaków oksydacyjnych tłuszczów oraz silnym przeciwutleniaczem, który chroni centra energetyczne komórek somatycznych przed szkodliwym działaniem wolnych rodników i stresu metabolicznego. Sprzyja utrzymaniu odpowiedniej ilości glutationu i koenzymu Q10.  Ponadto wspomaga odbudowę przeciwutleniaczy wewnątrzkomórkowych, takich jak witaminy C i E. Kolejną ważną funkcją kwasu alfa liponowego jest jego udział w metabolizmie spożywanych pokarmów, pomagając przekształcać je w energię. Kwas alfa liponowy wspomaga również pracę układu odpornościowego, a także terapię chorób autoimmunologicznych. Kwas ALA to ważny składnik odżywczy, ale to też chelatator rtęci. Należy pamiętać, że kwas alfa liponowy dzięki swojej właściwości przechodzenia przez barierę krew-mózg może przenieść rtęć w obie strony (zależnie od gradientu stężeń). Jeśli poziom rtęci we krwi byłby wyższy niż w mózgu to rtęć przedostałby się do mózgu, zamiast być z niego wyprowadzana. Dlatego kwas ALA nie powinien byś stosowany przez osoby z przewlekłym zatruciem rtęcią lub mające (obecnie lub w przeszłości) plomby amalgamatowe.  Kwas foliowy, inaczej witamina B9 w postaci aktywnej uczestniczy pośrednio w produkcji i utrzymywaniu prawidłowego poziomu wielu neuroprzekaźników. Neuroprzekaźniki takie jak: serotonina, dopamina i acetylocholina odpowiadają za ważne funkcje takie jak pamięć, jasność umysłu, czujność oraz nastroje. Zmniejszenie spożycia kwasu foliowego może więc prowadzić do depresji i pogorszenia funkcji poznawczych. Kwas foliowy bierze także udział w syntezie kwasów nukleinowych, z których powstaje DNA. Tym samym reguluje wzrost i funkcjonowanie wszystkich komórek. Kwas foliowy wraz z innymi witaminami z gruby B wpływa też na poziom homocysteiny. Kwas foliowy jest niezbędny również do prawidłowego funkcjonowania układów krwiotwórczego, a jego niedobory mogą prowadzić do anemii. L-arginina to aminokwas z grupy endogennych, używanym w wielu procesach fizjologicznych ludzkiego metabolizmu. Jego główną funkcją jest produkcja tlenku azotu (NO), którego główne działanie polega na ułatwieniu transportu składników odżywczych do tkanki mięśniowej. L-arginina wpływa na rozszerzanie naczyń krwionośnych. Bierze również udział w takich procesach, jak synteza hormonu wzrostu oraz detoksykacja szkodliwych produktów przemiany materii. Może pomóc w zaburzeniach erekcji i wpłynąć na poprawę funkcji seksualnych. Pomaga rozluźnić naczynia krwionośne, dzięki czemu w tętnicach może krążyć więcej krwi bogatej w tlen. Niczym niezaburzony przepływ krwi do tętnic prącia jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania tego organu. L-argininy nie powinny stosować osoby chore na astmę, mające problemy związane z drożnością dróg żółciowych, nadciśnieniem tętniczym wysokiego stopnia, zaburzeniem trawienia, nadwrażliwością oraz upośledzeniem czynności nerek i niewydolnością wątroby. Argininy nie powinny stosować osoby chore na schizofrenię. Długofalowe używanie suplementu (bez okresu przerw) może prowadzić do wytwarzania nadmiernej ilości tlenku azotu, co powoduje wzrost ciśnienia krwi oraz obniżenie wydajności mięśnia sercowego. Mogą także pojawić się problemy gastryczne. L-karnityna, a najlepiej jej acetylowana forma czyli acetyl-l-karnityna, jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania systemu nerwowego i mięśniowego. Acetyl-L-karnityna pobudza komórki do produkcji neuroprzekaźnika - dopaminy, a także intensyfikuje jego działania. Dopamina to neuroprzekaźnik odpowiedzialny za procesy myślowe, nastrój, koordynację ruchową i odporność na stres. Utrzymuje również prawidłową aktywność nerwowego czynnika wzrostu NGF, odpowiedzialnego za zdrowie i prawidłowe funkcjonowanie neuronów. Bardzo istotną funkcją acetyl-L-karnityny jest pomoc w transporcie kwasów tłuszczowych do mitochondriów, czyli centrów energetycznych naszego organizmu. Kolejnym ważnym aspektem działania są jej właściwości neuroprotekcyjne. Uważa się, że acetyl-L-karnityna ma znaczący udział w ochronie komórek nerwowych, w tym komórek mózgu przed wieloma niekorzystnymi czynnikami. Wykazuje bowiem działanie zapobiegające starzeniu się i degradacji komórek nerwowych. Ponadto acetyl-L-karnityna dostarcza organizmowi tzw. grupy acetylowe do produkcji acetylocholiny - bardzo ważnego neurotransmitera w układzie nerwowym oraz w połączeniach nerwów i mięśni. Acetyl-L-karnityny wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne, dzięki czemu chroni przed niekorzystnym działaniem wolnych rodników. Acetyl-L-karnitynę nie powinny przyjmować osoby cierpiące na padaczkę. Liść oliwny wykazuje silne właściwości przeciwgrzybicze, w tym wobec grzybów z rodzaju Candida przez co znalazł zastosowanie przy kandydozie. Działa równie przeciwbakteryjnie, przeciwpasożytniczo i przeciwwirusowo. Wspomaga zwalczenie opornych bakterii (np. Mykoplazmy) i grzybów, gdyż dociera do błony komórkowej mikroorganizmu i ją rozpuszcza, otwierając sobie w ten sposób drogę do zniszczenia patogenu. Liść oliwny poprawia funkcjonowanie układu odpornościowego oraz wykazuje działanie przeciwzapalne. Posiada 400% więcej przeciwutleniaczy niż witamina C i dwukrotnie więcej niż zielona herbata. Liść oliwny pobudza pracę układu odpornościowego i pomaga ustabilizować poziom cukru we krwi (podwyższony poziom cukru we krwi wzmaga wzrost grzybów Candida i rozwój kandydozy). Ponadto wpływa na uelastycznienie tętnic, przez co poprawia przepływ krwi i redukuje ciśnienie. Lion's mane (Soplówka jeżowata, Lwia grzywa, łac. Hericium erinaceus) to grzyb o wyjątkowych właściwościach, który chroni układ nerwowy oraz wspomaga jego rozwój i regenerację. Znany jest ze swoich neuroprotekcyjnych i neuroregeneracyjnych właściwości. Pobudza czynnik wzrostu nerwów NGF niezbędny dla proliferacji i przetrwania neuronów oraz stymuluje proces mielinizacji (wytwarzanie osłonek mielinowych - odpowiedzialnych za ochronę i odżywianie - wokół aksonów komórek nerwowych). Buhner poleca Lion's mane w swoim protokole rozszerzony przy boreliozie w celu redukcji objawów neurologicznych i przywrócenia struktur neuronalnych. Ponadto przyjmowanie Lion's mane jest wskazane przy wszelkich dolegliwościach ze strony układu pokarmowego. Wykazuje działanie łagodzące przy wrzodach żołądka i w stanach przednowotworowych układu pokarmowego. Lukrecja to zioło stosowana jest przy Babesii, Chlamydii, Ehrlichii i Yersini. To również zioło o silnych właściwościach przeciwwirusowych oraz silny synergetyk. Zioła synergistyczne to takie, które ułatwiają i wzmacniają działanie innych roślin i farmaceutyków. Lukrecje należy więc stosować w połączeniu z innymi ziołami. Odnotowane skutki uboczne dotyczą stosowania tego zioła w dużych ilościach i jako jedynego preparatu (zamiast w synergistycznym połączeniu). W tym przypadku nie stosuj Lukrecji dłużej niż 4-6 tygodni.  Stosowana samodzielnie lub w dużych dawkach może powodować m.in. drętwienia, obrzęki, słabość kończyn, zawroty głowy, ból głowy czy nadciśnienie zwłaszcza u osób starszych. Lukrecja jest przeciwwskazana przy nadciśnieniu, hipokaliemii, hipernatremii i przy niskim poziomie testosteronu.  Luteina wraz z zeaksantyną zgromadzona w soczewce oraz siatkówce, przeciwdziała szkodliwemu promieniowaniu UV. Filtruje światło niebieskie i może chronić plamkę żółtą przed uszkodzeniami wolnorodnikowymi. Zdrowa plamka umożliwia prawidłowe widzenie centralne. Luteina pozytywnie wpływa na ostrość widzenia oraz zapobiega groźnym chorobom oczu. Luteina gromadzi się nie tylko w tkance ocznej, lecz także w innych tkankach, np. w tkance skórnej. Luteina wpływa na uelastycznienia skóry oraz poprawy uwodnienia jej tkanek. Ponadto normalizuje pracę gruczołów łojowych oraz przyczynia się do zwiększenie warstwy lipidowej naskórka. Luteina jest również ważnymi składnikiem odżywczymi, który pozytywnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy. Maca (łac. Lepidium meyenii) to doskonały adaptogen. Zioło to poprawia prace nadnerczy i tarczycy, działa korzystnie na gospodarkę hormonalną. Maca pobudza energetycznie i wzmacnia wytrzymałość fizyczną organizmu. Ponadto poprawia funkcje seksualne i libido u mężczyzn i kobiet. Stymuluje rozwój połączeń między neuronowych, wpływając na pamięć i zdolność przyswajania wiedzy. Melatonina, inaczej określana jako „hormon snu” produkowana jest głównie w szyszynce. Poziom jej stężenia w organizmie waha się w zależności od pory dnia. Melatonina synchronizuje pracę zegara biologicznego z cyklem dobowym - reguluje dobowy cykl snu i czuwania. Najczęściej do zaburzeń snu dochodzi na skutek niezgodności między rytmem dobowym organizmu, a tym, który narzuca prowadzony styl życia. Dlatego też melatonina zalecana jest osobom mających problem z bezsennością. MSM, czyli siarka organiczna, jest niezbędna do produkowania wielu enzymów, kolagenu, keratyny, tkanki łącznej oraz przeciwciał. MSM łagodzi objawy związany z różnego rodzaju schorzeniami układu kostno-stawowego. Siarka organiczna pobudzając produkcję kolagenu przyspiesza regenerację mięśni i wzmacnia stawy. Ponadto doskonale odżywia kości i stawy, buduje chrząstkę oraz poprawia stan mazi stawowej. Odpowiada za zredukowanie bólu, obrzęku i sztywności stawów, ale także zmniejsza stany zapalne w ich obrębie. NAC (N- acetyl-L-cysteina) jest specyficzną formą aminokwasu siarkowego cysteiny, która występuje powszechnie w naszym organizmie i w białkach pokarmowych. Cysteina wchodzi w skład ludzkich białek strukturalnych, w tym mięśni szkieletowych. Cysteina jest prekursorem glutationu - jednego z najważniejszych przeciwutleniaczy, najsilniejszej substancja chroniącej nasz organizm przed wolnymi rodnikami tlenowymi, wieloma toksynami i czynnikami chorobotwórczymi. Glutation wspomaga więc m.in. usuwanie toksyn z naszego organizmu, regeneruje uszkodzone białka oraz wspomaga odbudowę innych antyoksydantów. NAC dodatkowo wykazuje działanie mukolityczne tzn. upłynnia i zmniejsza lepkość śluzu, dzięki czemu wywiera korzystne działanie w zaburzeniach układu oddechowego, gdyż ułatwia usuwanie nadmiaru wydzieliny z dróg oddechowych. N-acetyl-cysteina wywiera również korzystny wpływ na wątrobę. Pomaga odbudować komórki wątrobowe, usprawnia funkcje wątroby, zapobiega jej uszkodzeniom oraz zmniejsza uszkodzenia spowodowane zażywaniem leków, doustnych sterydów anabolicznych czy alkoholu. Ponadto redukuje toksyczne właściwości metali ciężkich przyspieszając ich eliminacje z organizmu. NAC zmniejsza stany zapalne w tkankach i wzmacnia odporności poprzez zmniejszenie stresu oksydacyjnego, wpływ na produkcję cytokin pozapalnych i odpowiedź immunologiczną oraz działanie przeciwutleniające. N-acetyl-cysteina znalazła również zastosowanie w chorobach autoimmunologicznych. Proces przewlekłego stanu zapalnego i związany z nim stres oksydacyjny leży u podstaw chorób z rodzaju autoagresji, np. choroby Hashimoto, stwardnienia rozsianego, RZS, chorób zapalnych jelit. Zastosowanie NAC może przyczynić się do zmniejszenia stanu zapalnego i spowolnić autoimmunologiczną destrukcję tkanek. Ostrożność w suplementacji powinny zachować osoby chore na astmę, z zaburzeniami krzepnięcia, nadmiernymi krwawieniami, chorobą wrzodową, niewydolnością oddechową, a także w przypadku niektórych zaburzeń metylacji. NADH, czyli dinukleotyd nikotynamidoadeninowy, zwany też koenzymem Q1 jest niezbędną cząsteczką do wytwarzania energii w organizmie, regulacji kluczowych procesów w organizmie oraz prawidłowej pracy mitochondriów. NADH warunkuje procesy pozyskiwania energii w komórkach. Jest częścią łańcucha transportu elektronów, które produkują energię. Nasiona selera posiadają duże ilości przeciwbólowej i odkwaszającej apigeniny. Pomaga ona zredukować ilość kwasów wywołujących zapalenie torebki stawowej i inne stany zapalne. Korzyści płynące z dodania selera do diety, bądź picia naparu ze świeżo rozdrobnionych nasion selera, to zmniejszenie ilości kwasów metabolicznych w organizmie wywołujących stany zapalne i symptomy zapalenia stawów. Ponadto nasiona selera poprawiają jakość i ilość moczu oraz są przydatnym środkiem moczopędnym w leczeniu kwasowego zapalenia dróg moczowych. NT Factor Energy to opatentowana formuła firmy Researched Nutritionals®, która wspomaga pracę mitochondriów w celu zwiększenia energii organizmu. Składniki NT Factor Energy wpływają na błony mitochondrialne i dostarcza mitochondriom kluczowych składników odżywczych oraz wspierając produkcję ATP. Olejek CBD pozyskiwany z konopi siewnych nie jest psychoaktywny i może być stosowany jako wszechstronny środek terapeutyczny bez obaw o zmiany świadomości. Ma szerokie spektrum działania. Skupiając się jednak na jego funkcjach w układzie nerwowym należy zwrócić uwagę na jego właściwości neuroaktywne i neuroprotekcyjne. Olej CBD stosuje się w zaburzeniach neurodegeneracyjnych i psychicznych. Regeneruje komórki nerwowe, działa ochronnie na układ nerwowy, przeciwdziała i zapobiega neurodegeneracji oraz działa rozluźniająco. Istotnym działaniem olejku CBD są jego właściwości przeciwbólowe. Kannabidiol, kluczowy składnik konopi, łagodzi i likwiduje bóle w całym organizmie. Przeciwwskazaniem do stosowania oleju konopnego jest choroba wieńcowa i zmniejszona krzepliwość krwi. Ostropest plamisty (Milk thistle, łac. Silybum marianum) wpływa pozytywnie na funkcjonowanie wątroby. Chroni wątrobę przed czynnikami toksycznymi i patogennymi. Stymuluje on oczyszczanie wątroby oraz regenerację uszkodzonej wątroby. Wykazuje właściwości przeciwutleniające oraz właściwości immunostymulujące. Parsley Detox firmy Nutramedix to ekstrakt z liści pietruszki zwyczajnej (łac. Petroselinum crispum). Oczyszcza organizm z toksyn i biotoksyn, detoksykuje wątrobę, nerki, układ limfatyczny i przestrzeni międzykomórkowych, oczyszcza krew. Parsley Detox jest również skuteczny w zmniejszeniu reakcji Herxa. Ponadto uzupełnienia niedobory wapnia, żelaza, tiaminy, ryboflawiny, karotenów, witaminy A oraz witaminy C. PEA firmy Nutrined to produkt mający w swoim składzie N-palmitoiloetanoloamina. Substancja ta reguluje aktywację komórek tucznych i aktywację mikrogleju. Przez wiele osób uznawany jest za bardzo skuteczny w zmniejszeniu bólu neuropatycznego. Pokrzywa (łac. Urtica dioica)wykazuje działanie moczopędne. Może być stosowana wspomagająco przy obrzękach, bo pomaga usunąć zalegające w organizmie płyny. Pokrzywa wykazuje także działanie przeciwzapalne i jest pomocna przy zapaleniu stawów. Hamuje działanie elastazy - naturalnej substancji w ludzkim organizmie, która prowadzi do rozpadu elastyny, chrząstki, kolagenu oraz fibronektyny. Pokrzywa nie jest wskazana dla kobiet mających choroby narządów rodnych jak rak, mięśniaki, cysty, krwawienia. Nie można jej także zażywać przy przewlekłych chorobach nerek, w przypadku zabiegów chirurgicznych oraz przy cukrzycy. Przytulia czepna (łac.Galium aparine) zawiera w swoim składzie szereg substancji o działaniu prozdrowotnym. Roślina ta ma zdolność zmniejszania obrzęków i przywracania optymalnej retencji wody w organizmie. Terapia z wykorzystaniem przytulii czepnej oczyszcza układ limfatyczny, a także wzmacnia wątrobę, śledzionę i trzustkę. Przytulia oczyszcza również krew oraz układ chłonny, ale przede wszystkim poprawia krążenie krwi. Działa moczopędnie, dlatego wspomaga leczenie stanów zapalnych układu moczowego. Ponadto wykazuje właściwości przeciwzapalne, wzmacnia ścianki naczyń krwionośnych, działa jako środek rozkurczowy, napotny, antyseptyczny oraz pobudzający przemianę materii. Pyłek sosnowy ze względu na obecność dużej ilości aminokwasów, witamin i składników mineralnych pełni funkcję odżywczą dla organizmu. Pyłek sosnowy zawiera naturalnie występujące androgeny tj. testosteron i DHEA. DHEA jest wytwarzany w nadnerczach, a wyczerpanie nadnerczy, codzienny stres lub niezdrowa dieta mogą wpływać na jego produkcję. Niski poziom DHEA często objawia się m.in.: zmęczeniem, obniżoną odpornością, niskim libido, depresją czy pogorszeniem funkcji poznawczych. Rdest japoński (łac. Polygonum cuspidatum) to podstawowe zioło wchodzące w Protokół Buhnera. Jego rola w terapii boreliozy jest znacząca. Rdest japoński to zioło wykazujące działanie przeciwbakteryjne, włączając w to działanie przeciw krętkom boreliozy, a także działanie przeciwwirusowe. Chroni integralność śródbłonka naczyniowego, co zapobiega wnikaniu w głąb bakterii Borrelii oraz innych konfekcji, a co za tym idzie chroni przed uszkodzeniami przez nie powodowanymi. Stymuluje mikrokrążenie, szczególnie w stawach, sercu, gałkach ocznych, mózgu oraz w skórze, dlatego jest istotny przy transporcie aktywnych składników do miejsc dotkniętych obecnością drobnoustrojów chorobotwórczych. Składniki aktywne rdestu japońskiego przechodzą przez barierę krew-mózg i wywierają wpływ na ośrodkowy układ nerwowy, gdzie działają przeciw krętkom i wykazują działanie przeciwzapalne. Rdest japoński przyczynia się do redukcji stanów zapalny w tkankach, więc zmniejsza wpływ bakterii Borrelii zarówno w stawach, jak i skórze. Chroni i poprawia pracę serca oraz redukuje stany zapalne w tkankach, jest pomocny przy objawach sercowych w boreliozie, takich jak: kołatanie serca, ból w klatce piersiowej, duszność i zawroty głowy. Co ważne obniża autoimmunologiczne reakcje organizmu na boreliozę. Pomaga obniżyć siłę reakcji Herxheimera. Zioło to redukuje również wytwarzanie reaktywnych form tlenu w mózgu oraz w ośrodkowym układzie nerwowym. Rdest japoński nie powinien być stosowany razem z preparatami rozrzedzającymi krew. Należy zaprzestać stosowania tego zioła na dziesięć dni przed planowanym zabiegiem chirurgicznym. Red root (Prusznik amerytkański, łac. Ceanothus americanus) działa stymulująco i tonizująco na układ limfatyczny. Wykazuje właściwości ściągające i tonizujące błony śluzowe. Poprawia produkcję limfocytów T. Działa przeciwzapalnie dla wątroby i śledziony. Red root to silnym koagulantem krwi. Zioło to nie powinno być łączone z farmakologicznymi koagulantami i antykoagulantami. Resweratol to organiczny związek polifenolowy pochodzenia roślinnego. W kontekście boreliozy znaczenie ma resweratrol pochodzący z rdestu japońskiego. Można w terapii stosować Rdest japoński standaryzowany do określonej ilości resweratrolu. W tym przypadku zapoznaj się z właściwościami opisanymi dla Rdestu japońskiego. Rg3 Nasal Spray Nutrined. Zawarte w tym produkcie składniki aktywne wspierą aktywację mikrogleju w stanach zapalnych układu nerwowego, w zmęczeniu nadnerczy i zmianach neurodegeneracyjnych. REM Repair to produkt firmy Nutrined w skład, którego wchodzi GABA, Melissa officinalis, Waleriana i witamina B6. Składniki zawarte w tym produkcie wywierają efekt uspakajający i nasenny.  Różeniec górski (łac. Rhodiola rosae) to kolejny doskonały adaptogen, który wzmacnia odpowiedź organizmu na stres fizyczny, psychiczny i emocjonalny. Stosowany jest często jako wspomaganie przy syndromie zmęczenia nadnerczy. Polecany przy uczuciu chronicznego zmęczenia, a także problemów z koncentracją. Wykazuje także działanie antydepresyjne. Działa ochronnie na mitochondria. Niektórzy po spożyciu różeńca górskiego odczuwają uczucie wewnętrznego roztrzęsienia. Nie przyjmuj go na noc, póki nie przekonasz się czy u Ciebie nie powoduje podobnych problemów. SAMe (S-adenozylo L-metionina) to substancja występująca naturalnie, jest źródłem grup metylowych w metabolizmie każdej komórki. Porawia nastrój, poprawia metylację i zmniejsza ból stawów. Jednym z alternatywnych mechanizmów powstawania depresji mogą być zaburzenia w metabolizmie jednego węgla (ang. one-carbon metabolism), w tzw. cyklu jednowęglowym, związane z reakcją transmetylacji. Formą regulacji zaburzeń metabolizmu jednego węgla jest bezpośrednie podawanie SAMe. Skutecznosć SAMe w leczeniu depresji jest tematem wielu badań naukowych. Prawdopodobnie SAMe może działać neuroprotekcyjnie w ośrodkowym układzie nerwowym, jak również w łagodnych zaburzeniach funkcji poznawczych, może zapobiegać pogarszaniu się funkcji poznawczych. Salvia miltiorrhiza (Szałwia czerwona) to zioło to, które podobnie jak Chinese skullcap (Tarczyca bajkalska, łac. Scutellaria baicalensis) stosowane jest jako modulator kaskady cytokin, czyli reguluje złożony proces zapalny wywołany w trakcie infekcji, również te toczące się w układzie nerwowym. Ponadto chroni nienaruszalność śródbłonka limfatycznego, ograniczając inwazję komórek przez patogeny lub szkodliwy wpływ cytokin. O znaczeniu modulacji kaskady cytokin pisaliśmy w Poradniku: „Naturalne terapie stosowane w boreliozie. Praktyczny poradnik.” Ważną właściwością Salvii miltiorrhiza jest funkcja ochronna aparatu Golgiego komórek nerwowych. Aparatu Golgiego to organellum występujące w komórce, służące chemicznym modyfikacjom wytwarzanych przez komórkę substancji, ich sortowaniu oraz dystrybucji w obrębie komórki. Aparat Golgiego komórek nerwowych ulega uszkodzeniu w przebiegu boreliozy i chorób odkleszczowych. Jego uszkodzenie obserwuje się także w trakcie chorób neurologicznych, jak stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona czy choroba Alzheimera. Jeśli dojdzie do uszkodzenia aparatu Golgiego w przebiegu chorony odkleszczowej to  mogą zacząć rozwijać się objawy podobne właśnie to tych wyżej wymienionych schorzeń neurologicznych. Zwróć uwagę na ogromne znaczenie Salvia miltiorrhiza w kontekście chorób odkleszczowych. Zioło to powinno być już dodane jako jedno z podstawowych ziół w leczeniu boreliozy. Jeśli zastosowałeś Protokół Buhnera jako podstawowy rdzeń terapii, a masz nasilone problemy neurologiczne to możesz zwiększyć dawkę  Salvia miltiorrhiza nawet 2-3 krotnie. Zioło to jest bezpieczne w stosowaniu. Jeśli stosujesz inne zioła niż zioła Buhnera jako rdzeń terapii, a masz nasilone objawy neurologiczne, to pomyśl o wprowadzeniu tego zioła jako dodatek do terapii. Sarsaparilla (Kolcorośl, Smilax) zmniejsza siłę reakcji Herxa poprzez zdolność wiązania endotoksyn we krwi, które uwalniane są przez martwe krętki oraz inne koinfekcje. Dzięki zdolności wiązania endotoksyny we krwi przyczynia się do oczyszczania krwi. Wykazuje działanie przeciwzapalnie w objawach stawowych. Przejawia szerokie systemowe działanie, w tym ma zdolność do przekraczania bariery krew-mózg, wykazuje oddziaływanie na mózg, pomagając zredukować zaburzenia poznawcze i chroniąc go przed neurodegeneracją. Kolcorośl przywraca do normy reakcje autoimmunologiczne. Pomaga w łagodzeniu objawów skórnych towarzyszących boreliozie. Działa ochronnie na wątrobę. Zioło to wzmacnia działanie innych ziół i leków stosowanych w boreliozie. Schisandra (Cytryniec chiński) redukuje poziom hormonu stresu w organizmie. Właściwości adaptogenne Schisandry pomagają utrzymać wewnętrzną równowagę i zmniejszyć poziom biochemicznych wskaźników stresu w ciele. Roślina ta skutecznie kontroluje wahania adrenalinowe i serotoninowe wywołane stresem. Zwalcza więc zmęczenie nadnerczy związane ze stresem. W cytryńcu chińskim znaleziono występują lignany, które działają ochronnie na wątrobę, zapobiegania jej uszkodzeniom i przyspiesza regenerację. Wpływa pozytwnie na serce. Owoce cytryńca są bezpieczne i dobrze tolerowane i nie wykazują efektów ubocznych. Nie powinny ich jednak spożywać osoby będące w stanie nadpobudliwości nerwowej, zmagające się z bezsennością, nadciśnieniem tętniczym oraz z zaburzeniami pracy serca. Sealantro Metal Detox firmy Nutramedix to unikatowa mieszanka ekstraktów trzech roślin: chlorelli, wodorostów Chondracanthus chamissoi oraz z liści kolendry. Pomaga w detoksykacji ciała z metali ciężkich, różnych biotoksyn oraz wielu innych substancji toksycznych. Serdecznik pospolity (ang.Motherwort, łac. Leonurus cardiaca) zalecany jest przy migrenach i depresjach, ponieważ ma właściwości uspokajające. Działa na centralny i wegetatywny układ nerwowy. Reguluje także prace serca podczas stresu. Sida acuta zaliczana jest do ziół ogólnoustrojowych. Sida acuta ma bardzo szerokie spektrum działania przeciwbakteryjnego i przy okazji zadziała też na Babesie i Bartonelle. Pomaga nie tylko przy drżeniach, lecz także przy dość częstym objawie „bzyczenia” lub „przepływu prądu przez ciało”. Zioło to obniża również ilość neurotoksyn boreliozowych (np. kwasu chinolinowego). Wykazuje także działanie ochronne wobec erytrocytów (czerwonych krwinek) co jest szczególnie istotne przy infekcji Babesią i Bartonellą. Sól Epsom. Kąpiele w soli Epson są doskonałym wsparciem w oczyszczaniu organizmu. Są to tzw. kąpiele zasadowe. Mają one właściwości odkwaszające i odtruwające. Siarczany zawarte w soli Epsom pomagają w pozbywaniu się z organizmu toksyn i metali ciężkich. Sparga Sulphur Detox firmy Nutramedix to ekstrakt z korzenia szparagu lekarskiego. Pomaga usunąć z organizmu sulfoantybiotyki oraz inne leki na bazie sulfonamidów, które blokują drogi siarczanowe organizmu oraz drogi koniugacji toksyn. Stephania to zioło, które już w pierwszym wydaniu książki Buhnera zajęło ważne miejsce w leczeniu boreliozy. Początkowo Buhner stosował Stephanie jako podstawowe zioło na objawy neurologiczne. Zioło to obecnie zostało zastąpione przez Gou teng (Uncaria rhynchophylla). Stephania to nadal świetne zioło, ale polecana jest przez Buhnera głównie przy boreliozie ocznej i paraliżu Bella. Stephania działa ochronnie na struktury neurologiczne w mózgu. Wykazuje działanie przeciwzapalne zarówno w obrębie układu nerwowego, jak i w stanach zapalnych stawów, zwłaszcza o podłożu autoimmunologicznym, np. reumatoidalnym zapaleniu stawów. Składniki aktywne tego zioła, wywierają również pozytywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Stephania jest silnym blokerem kanału wapniowego. Około połowa osób stosująca farmaceutyczne blokery kanału wapniowego ma problem przy łączeniu ich z korzeniem Stephanii. Przy przyjmowaniu takich leków należy skonsultować z lekarzem wprowadzenie Stephanii do terapii. Nie stosować u osób mających blok przewodnictwa przedsionkowo-komorowego (AV). Zioła nie należy łączyć z lekami przeciwarytmicznymi oraz z digoksyną. Szczeć pospolita (łac. Dipsacus sylvestris) działa bakteriostatycznie wobec krętków boreliozy, czyli hamuje ich rozwój i namnażanie. Korzeń szczeci wykazuje działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz przeciwreumatyczne. Związki zawarte w korzeniu i liściach rośliny wspierają regenerację tkanki łącznej oraz minimalizowanie powstałych ubytków masy kostnej. Działają wzmacniająco na kości i ścięgna, są pomocne przy długotrwałych opuchliznach oraz dolegliwościach bólowych stawów. Tauryna to drugi zaraz po glutaminie najczęściej występującym aminokwasem w mięśniach. Jedną z jego najbardziej znanych właściwości jest pomoc w regeneracji mięśni po treningu. Tauryna posiada jednak o wiele więcej ważnych dla organizmu funkcji. Aminokwas ten jest ważny dla prawidłowej pracy serca i układu krążenia. Jedną z ważniejszych funkcji tauryny w jest regulacja pracy pobudliwych tkanek mózgu, które odpowiadają między innymi za napady drgawkowe będące charakterystycznym objawem epilepsji. Dzieje się tak najprawdopodobniej dlatego, że tauryna pośrednio wpływa na poziom i prawidłowość pracy GABA - ważnego neuroprzekaźnika. Tauryna działa pozytywnie na pracę wątroby, zwiększa ochronę tego organu przed wpływem toksyn, stresu oksydacyjnego czy innych szkodliwych czynników. Tauryna może również odwrócić skutki procesów biochemicznych wpływających na pogorszenie słuchu lub też całkowicie wyeliminować szumy uszne. Tauryna przywraca bowiem poprawny przepływ jonów wapniowych w komórkach słuchowych, co skutkuje poprawą słuchu. Tauryny nie należy łączyć z lekami psychotropowymi. Tauryny nie powinny przyjmować osoby chorujące na chorobę afektywną dwubiegunową. Tryptofan to aminokwas niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Jego niedobór powoduje spadek energii i gorsze samopoczucie. Tryptofan bierze udział w syntezie serotoniny, tzw. hormonu szczęścia oraz udział w wytwarzaniu melatoniny, czyli hormonu snu. Jeśli nie przyjmiemy odpowiedniej ilości tego aminokwasu, dochodzi do niedoborów serotoniny, skutkiem których są spadki nastroju, stany lękowe, bezsenność, agresywność czy zaburzenia depresyjne. Odgrywa także ważną funkcję w syntezie rodopsyny - światłoczułego barwnika, dzięki któremu widzimy po zmroku. Ponadto odpowiada za regulację noradrenaliny i dopamin, zmniejszenie nadpobudliwości i napięcia, regulację przemiany materii i wzmocnienie odporność. Węgiel aktywny skutecznie absorbuje toksyny, co znacznie przyspiesza usuwanie ich z organizmu. Stosując węgiel aktywny, należy pamiętać, że nie działa on wybiórczo w organizmie, lecz wiąże wszystko bez wyjątku, również substancje pokarmowe oraz zażywane leki. Łącznie węgla z lekami stałymi może przyczynić się do pochłonięcia substancji czynnych leku. Nie stosuj węgla aktywnego w połączeniu z lekami. Zeolit to naturalny minerał pochodzenia wulkanicznego. Jego głównym składnikiem jest klinoptylolit. Zeolit oddaje do organizmu cenne składniki, wiążąc jednocześnie wiele szkodliwych substancji, takich jak ołów, kadm, arsen, chrom, nikiel i jony amonowe. Ważne, żeby stosować Zeolit o wysokiej czystości przeznaczony do użytku wewnętrznego. Zalecamy zakup produktu z certyfikatem. Wysokiej jakości zeolit znajdziesz na stronie https://www.zeolite-bentonite.com/ Żeń-szeń koreański (łac. Panax ginseng) wpływa na zwiększenie witalności oraz poprawę przepływu krwi. Przyczynia się również do zmniejszenia zmęczenia psychicznego i poziomu stresu. Wpływa na wzmocnienie funkcji układu odpornościowego, ponieważ aktywuje działanie limfocytów (komórki układu odpornościowego). Żeń-szeń koreański przyczynia się także do usprawnienia funkcji seksualnych u mężczyzn. Przyczynia się do obniżenia poziomu glukozy we krwi oraz poprawy gospodarki lipidowej.  Żeń-szeń koreański działa ogólnie pobudzająco i wzmacniająco na ośrodki ruchowe i wydzielnicze. W przeciwieństwie do żeń-szenia syberyjskiego, żeń-szeń koreański wpływa na obniżenie ciśnienia krwi. Osoby z tendencją do niskiego ciśnienia powinny zachować ostrożność przy stosowaniu tej odmiany żeń-szenia. Żeń-szeń syberyjski (łac. Eleutherococcus senticosus) kojarzy się przede wszystkim z ziołem dodającym energii i witalności. Przeciwdziała uczuciu zmęczenia. To też bardzo dobry adaptogen. Adaptogeny to wyjątkowa grupa składników naturalnych, które pomagają organizmowi przystosować się do stresu środowiskowego. Żeń-szeń syberyjski wpływa pozytywnie na funkcjonowanie układu odpornościowego, ale także osi podwzgórze, przysadka, nadnercza. Działa uodparniająco na stres zwiększając poziom leukocytów oraz kwasów nukleinowych. Żeń-szeń pobudza wydzielanie serotoniny, tzw. hormonu szczęścia, wpływającego na dobry nastrój oraz łagodzącego wahania nastrojów. W trakcie stosowania tego zioła wzrasta także poziom dopaminy, hormonu, którego niedobór może powodować problemy z porannym wstawaniem, spadek koncentracji oraz uczucie zmęczenia. Wykazano także jego działanie wzmacniające wydolność psychofizyczną oraz działanie przeciwlękowe. Na żeń-szeń syberyjski muszą uważać osoby z nadciśnieniem. 5-HTP (5-hydroksytryptofan) pomaga w tworzeniu serotoniny. Seratonina to hormon szczęścia. 5-HTP wyrównuje wahania nastroju i pomaga przy depresjach. Faktyczne działanie antydepresyjne dotyczy w szczególności osób, które z różnych powodów zostały dotknięte niedoborem tryptofanu, czy to wynikającym ze złej diety, czy upregulacji enzymów metabolizujących tryptofan, wynikającej z przewlekłych stanów zapalnych. Łączenie 5-HTP z ekstraktem zielonej herbaty jest mocno wskazane. Pamiętaj, nie stosuj w tym samym czasie i Tryptofanu i 5-HTP. Oba produkty wpływają na wyregulowanie poziomu tryptofanu w organizmie. Tak samo, jeśli stosujesz Tryptofan i nie widzisz efektów to nie ma sensu włączać 5-HTP lub odwrotnie. Wszystkie zioła i suplementy możesz zakupić w sklepie www.lymeherbs.pl PROPOZYCJE WYBORU ZESTAWÓW ZIÓŁ Uwaga przed wprowadzeniem ziół zapoznaj się z powyższymi opisami. Chcemy zwrócić uwagę byś starał się porównywać zioła w kontekście objawów. Wiele z nich się pokrywa. Jak dobrze zaplanujesz dobór ziół to zmniejszysz ilość potrzebnych produktów, a być może dane zioło pomoże Ci na kilka objawów naraz. Na przykład: masz objawy oczne towarzyszące boreliozie, objawy neurologiczne i kardiologiczne. Jednym z ziół na objawy zarówno oczne, neurologiczne i kardiologiczne jest Stephania. Wprowadź to zioło i obserwuj na jakim poziomie przynosi Ci korzyści. Wszelkie obserwacje zanotuj w Planerze. Ważne jest być zanotował jakie doskwierają Ci objawy, jakie zioła włączyłeś, a za kilka tygodni zaobserwował co się poprawiło. To ważny element terapii, bo każdy reaguje inaczej, każdemu może pomóc inne zioło. Leczysz nie tyle chorobę co siebie jako indywidualną jednostkę. Twoje obserwacje są bezcenne. NEUROBORELIOZA - PODSTAWOWE ZIOŁA NA OBJAWY NEUROLOGICZNE Zgodnie z zaleceniami Buhnera jako podstawę wprowadź zioło Gou teng (łac. Uncaria rhynchophylla) oraz Tryptofan. Sugerujemy uzupełnić suplementację o: NAC (N-acety- L-cysteinę), kwasy Omega, witaminę B complex, witaminę D3 i koenzym Q10. Glutationjako silny antyoksydant również byłby przydatny. Dodatkowa suplementacja jest istotna, by zoptymalizować prawidłową pracę układu nerwowego. U dużej grupy osób Gou teng i Tryptofan przyczynia się do zmniejszenia dużej grupy objawów neurologicznych. Obserwuj reakcję organizmu na ile widzisz poprawę. Jeśli to wystarczy to pozostań na tym schemacie. Pamiętaj, że zmiany neurologiczne nie cofną się w ciągu 1-2 miesięcy. W przypadku neuroboreliozy dobrze jest zostawić Gou teng i tryptofan przez cały okres terapii, chyba że widzisz, że Ci nie służą to wycofaj je. Jeśli widzisz poprawę, ale nadal borykasz się z jakimiś uciążliwymi objawami to pozostaw Gou teng i Tryptofan w terapii i dodaj kolejne zioła na konkretny objaw. Ciekawym produktem jest także Rg3 Nasal Spray Nutrined zwłaszcza przy stanach zapalnych układu nerwowego i zmianach neurodegeneracyjnych. Ashwagandha (żeń-szeń indyjski, łac. Withania somnifera) to zioło, które bardzo pozytywnie wpływa na układ nerwowy i warto się nim dodatkowo wspomagać przy problemach neurologicznych. Jej działanie w boreliozie jest wielokierunkowe, o czym możesz się dowiedzieć ze wcześniejszych opisów. Z tego powodu bardzo dobrze wkomponowuje się do terapii. DEMIELINIZACJA NEURONÓW W przebiegu neuroboreliozy bardzo często dochodzi do zmian demielinizacyjnych. Zmagając się z tym problemem należy wprowadzić do terapii coś co pobudzi czynnik wzrostu nerwów NGF niezbędny dla poliferacji i przetrwania neuronów oraz coś co będzie stymulować proces mielinizacji (wytwarzania osłonek mielinowych - odpowiedzialnych za ochronę i odżywianie - wokół aksonów komórek nerwowych). Jeśli występują u Ciebie zmian demielinizacyjnych to możesz spróbować włączyć: Lion's mane, Chinsese senega lub BDNF Essentials®. Co wybrać? Chinsese senega i Lion's mane mają podobne działanie, czyli pobudzą czynnik wzrostu nerwów NGF niezbędny dla proliferacji i przetrwania neuronów oraz będą stymulować proces mielinizacji. Buhner w jednym ze swoich artykułów sugeruje, że w przypadku stanu zaostrzonego lepiej zastosować nalewkę z Chinese senega, a w przypadku łagodniejszym - Lion's mane. Można też zacząć od nalewki z Chinese senega, a po czasie przejść na Lion's mane. Jeśli nie widzisz poprawy na tych ziołach to spróbuj włączyć do terapii BDNF Essentials® firmy Researched Nutritionals®, który pobudza neurotroficzny czynnik pochodzenia mózgowego (BDNF, z ang. brain-derived neurotrophic factor), czyli białko wydzielane przez neurony, należące do rodziny czynników wzrostu nerwów. PARALIŻ BELLA W przypadku paraliżu Bella najlepiej sprawdza się polecana przez Buhnera Stephania. Jej działanie możesz wzmocnić dodając Kudzu. Suplementacja witaminą B12 jest również wskazana. BÓL NEUROGENNY Jeśli zmagasz się z tym rodzajem bólu spróbuj włączyć Glistnik jaskółcze ziele (przed wprowadzeniem tego zioła do terapii koniecznie zapoznaj się z jego opisem i przeciwwskazaniami) oraz Kudzu. Kudzu przydatny jest też przy objawie uczucie „ciśnienia” w głowie. Jeśli to nie pomoże to wypróbuj preparat PEA firmy Nutrined. Olejek CBD dzięki swoim właściwościom przeciwbólowym może też dać dobre efekty. Decydując się na olejek CBD zwróć uwagę na jego stężenie. Przy schorzeniach autoimmunologicznych, chorobach układu nerwowego, chronicznym bólu, nasilonych stanach zapalnych czy mocnych migrenach zaleca się stosować wyższe stężenie olejku CBD. Niskie stężenie olejku może nie dać efektu. Są jednak osoby, które potrzebują zacząć od małych dawek i niskich stężeń i stopniowo zwiększać intensywność. Na uwagę zasługuje również polecane przez Buhnera połączenie nalewki Angelica sinensis z nalewką Salvia miltiorrhiza. DRŻENIA W drżeniach bardzo dobrze sprawdza się Sida acuta. Polecana przez Buhnera Mucuna pruriens jako prekursor L-dopa może być również pomocna. W tej dolegliwości efektywny jest także SAMe.  Suplementacja magnezem będzie również wskazana. USUWANIE NEUROTOKSYN BAKTERYJNYCH Jeśli chcesz wspomóc detoksykację ośrodkowego układu nerwowego z neurotoksyn możesz spróbować włączyć: Burbur-Pinella, nalewkę z Sida acuta lub nalewkę z Angelica sinensis (pamiętaj nie wszystko na raz) warto też dodatkowo włączyć Glutation i NAC. Od którego najlepiej zacząć? Jeśli równolegle leczysz Bartonelle lub Babesie lub masz objawy drżenia lub przepływ prądu przez ciało to wybierz Sida acuta. Sida acuta jest częścią protokołu Buhnera na Bartonellę i Babesię. Na uwagę zasługuje na pewno Burbur-Pinella. W naszej opinii to bardzo skuteczny preparat stosowany w detoksykacji układu nerwowego i warto mieć go w swojej terapii. Niezależnie, który produkt wybierzesz to dodanie glutationu i NAC przyniesie dobre efekty. DEPRESJA Depresja często towarzyszy osobom chorym na boreliozę. Może mieć różne podłoże. Poniżej masz wymienione kilka naturalnych produktów, które mogą zadziałać wspomagająco. Podłoże depresji jest różne. Poniższe propozycje potraktuj jako wspomaganie. Mogą u Ciebie zadziałać, ale jeśli stan depresyjny jest bardzo pogłębiony to zwróć się o pomoc do specjalisty. Pomoc psychologiczna może się okazać bardzo potrzeba w radzeniu sobie z chorobą. Wielu osobom pomaga także medytacja. Wyciszenie i odzyskanie wewnętrznej równowagi są wskazane. Tryptofan i 5-HTP biorą udział w syntezie serotoniny, tzw. hormonu szczęścia. Pobudzenie syntezy serotoniny u niektórych przynosi dobry efekt. Pamiętaj, nie stosuj w tym samym czasie i Tryptofanu i 5-HTP. Oba produkty wpływają na wyregulowanie poziomu tryptofanu w organizmie. Tak samo, jeśli stosujesz Tryptofan i nie widzisz efektów to nie ma sensu włączać 5-HTP lub odwrotnie. W ostatnim czasie są również doniesienie o wpływie zaburzeń metylacji na zdrowie psychiczne. W tym przypadku możesz spróbować wprowadzić  SAMe (S-adenozylo L-metionina) plus witaminę B complex, witaminę D3 z K2, witaminę A, witaminę C, magnez, cynk, selen, potas, kwasy omega 3. Wspomagająco możesz jeszcze dołączyć do terapii: Żeń-szeń syberyjski, jeśli odczuwasz uczucie zmęczenia. Serdecznik pospolity (ang.Motherwort, łac. Leonurus cardiac) przy towarzyszących bólach migrenowych i gdy potrzebujesz wyciszenia. Melatonina, gdy masz problemy ze snem. CHRONICZNE ZMĘCZENIE Przewlekłe zmęczenie to objaw towarzyszący większości osób chorych na boreliozę. U wielu osób nalewka Żeń-szeń syberyjski w stężeniu 2:1 przynosi dobre efekty. Bywa, że Żeń-szeń jest niewystarczający. W tym przypadku można zastanowić się, czy przyczyną chronicznego zmęczenia nie jest dysfunkcja mitochondriów lub wyczerpanie nadnerczy. Nie da się jednoznacznie określić czy w Twoim przypadku problem jest na podłożu mitochondriów czy nadnerczy, a może jedno i drugie. Wypróbuj jeden z poniższych sposobów i obserwuj organizm czy jest to wystarczające dla Ciebie rozwiązanie. DYSFUNKCJA/WYCZERPANIE MITOCHONDRIÓW Mitochondria tzw. elektrownie komórkowe, które produkują energię niezbędną do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu, a więc każdego z narządów oraz tkanek. Borelioza powoduje osłabienie mitochondriów, nie są one w stanie prawidłowo pracować, nie nadążają z produkowaniem wystarczającej ilości energii w uszkodzonych komórkach. Odbudowując mitochondria, gwarantujemy organizmowi dostawę wystarczającej ilości energii do regeneracji tkanek, co skutkuje poprawą funkcjonowania całego organizmu, a także usunięcia uczucia zmęczenia. Bardzo efektywnymi preparatami są produkty firmy Researched Nutritionals®. Firma Researched Nutritionals® prowadzi zaawansowane badania na produktami i w dużej mierze skupia się właśnie na odbudowie mitochondriów. Bardzo dobrymi produktami w tym zakresie są: ATP Fuel ATP 3600 NT Factor EnergyTM Dla naprawdę zoptymalizowanego działania Researched Nutritionals® poleca łączyć trzy produkty na raz.  Można też stosować je pojedynczo. Z naszego doświadczenie zastosowanie ATP Fuel lub ATP 3600 daje bardzo dobre efekty i w naszej opinii to jedne z najbardziej efektywnych produktów na uczucie przewlekłego zmęczenie. Opisy tych produktów znajdzie w zestawieniu alfabetycznym zielnika. Inną opcją wsparcia pracy mitochondriów są zalecenia Buhnera. W tym przypadku najlepiej jest połączyć wszystkie zalecane elementy, czyli: D-ryboza (pełni funkcję paliwa przy produkcji energii, ale nie należy stosować jej u osób z zespołem metabolicznym i cukrzycą, u których stwierdzono podwyższony poziom glikacji) NADH (jest częścią łańcucha transportu elektronów, które produkują energię) L-arginina (wspomaga funkcjonowanie mitochondriów dzięki wpływowi na szlak tlenku azotu) L-karnityna (transportuje tłuszcze do mitochondriów) Koenzym Q10 (kluczowy związek w cyklu Krebsa) Kwas alfa liponowy (uaktywnia enzym zwany kinazą aktywowaną 5'AMP) Serdecznik pospolity (ang.Motherwort, łac. Leonurus cardiac) Dr Horowitz również duży nacisk kładzie na wsparcie pracy mitochondriów. W jego opinii w tym celu należy zastosować poniższe produkty (wszystkie): L-arginina (wspomaga funkcjonowanie mitochondriów dzięki wpływowi na szlak tlenku azotu) Kwas alfa liponowy (uaktywnia enzym zwany kinazą aktywowaną 5'AMP) Resweratrol (może zwiększyć produkcję mitochondriów) NT Factor EnergyTM/ATP Fuel (opisane w powyższym zielniku) L-karnityna (transportuje tłuszcze do mitochondriów) Koenzym Q10 (kluczowy związek w cyklu Krebsa) NADH (jest częścią łańcucha transportu elektronów, które produkują energię) D-ryboza (pełni funkcję paliwa przy produkcji energii, ale nie stosować u osób z zespołem metabolicznym i cukrzycą, u których stwierdzono podwyższony poziom glikacji) Williams Rawls na ochronę mitochondriów poleca z kolei: Glutation NAC Kwas alfa liponowy Witamina C Koenzym Q10 Witamina D WYCZERPANIE/ZMĘCZENIE NADNERCZY Inną przyczyną przewlekłego zmęczenia może być także tzw. wyczerpanie nadnerczy. Zmęczenie lub wyczerpanie nadnerczy jest stanem chorobowym, w którym nadnercza nie są w stanie wyprodukować odpowiedniej ilości hormonów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Nierównowaga ta oznacza, że osoba doświadcza normalnych codziennych stresów jako przytłaczających, powodując całkowite wyczerpanie i zmęczenie, które wydaje się nie mieć końca, bez względu na to, ile snu, odpoczynku czy relaksu miała zapewnione. Najefektywniejszy w tym przypadku wydaje się być: Adrenal Cortex, który zawiera korę nadnerczy (bydlęcej). Lub Energy Multi-Plex, który wspiera pracę nadnerczy, ale oparty jest na wegańskiej formule, a nie na bazie gruczołów. Również w tym przypadku włączenie D-rybozy i większej dawki koenzymu Q10 daje dobre efekty. MGŁA UMYSŁOWA, PROBLEMY Z KONCENTRACJĄ I PAMIĘCIĄ Ziołami, od których można zacząć to Gotu kola lub Ginkgo biloba. Połącz to z dodatkową suplementacją koenzymem Q10, magnezem, kwasami omega 3, tauryną i witaminą B complex. Zwróć uwagę, że w Planerze masz wymienionych dość sporo innych ziół na problemy z mgłą umysłową, a jednocześnie są to zioła, które są pomocne przy innych objawach np. ATP Fuel zalecany jest przy mgle umysłowej oraz chronicznym zmęczeniu. Lion's mane zalecany jest przy mgle umysłowej i objawach neurologicznych. Rhodiola rosae to bardzo dobry adaptogen zalecany przy mgle umysłowej, chronicznym zmęczeniu (ale nie jako samodzielne zioło) i nadmiernym stresie. PROBLEMY ZE STAWAMI Na początek polecamy włączyć do terapii nalewkę ze szczeci pospolitej, kolagen, selen, glukozaminę z chondroityną, MSM i kurkuminę (lub kurkumę). Jeśli nalewka ze szczeci okaże się niewystarczająca to można zamienić ją na Boswellia serrata lub Devil's claw. Wraz z nimi stosuj równolegle także kolagen, selen, glukozaminę z chondroityną, MSM i kurkuminę (lub kurkumę). DRŻENIE, DRĘTWIENIE MIĘŚNI Przede wszystkim włącz suplementacje magnezem, witaminą B6 i B12 oraz kwasem foliowym. Możesz też włączyć zioła. Jeśli dodatkowo towarzyszy Ci uczucie „przeszywania prądem”” to dobrze sprawdzi się Sida acuta. Może być pomocna, gdy problem drżenia lub drętwienia pochodzi z układu nerwowego. Ginkgo biloba pomoże, jeśli podłożem problemów są bardziej zaburzenia krążenia obwodowego. Jeśli masz równocześnie uczucie zimnych kończy możesz zacząć od tego zioła. PROBLEMY KARDIOLOGICZNE W problemach z sercem podstawowym ziołem jest Głóg dwuszyjkowy. Pamiętaj jednak, że osoby z niskim cieśnieniem powinny go unikać. Na uwagę zasługuje też Stephania i jeśli wraz z problemami kardiologicznymi masz też problemy neurologiczne i/lub problemy z oczami to spróbuj zastosować to zioło. Obserwuj reakcję organizmu, a dokładnie co się polepszyło w trakcie stosowania Stephanii. Serdecznik pospolity zastosuj, jeśli problemy sercowe są o podłożu nerwowym. Zioło to działa wyciszająco. Rdest japoński jest źródłem resweratrolu. Ma on wspaniały wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Zioło to jest podstawowym ziołem w Protokole Buhnera, tak więc Protokół Podstawowy Buhnera sam w sobie działa ochronnie na układ krążenia.  Nie zapomnij też o niezbędnej suplementacji. Kwasy Omega to podstawa dla zdrowia serca. Magnez reguluje pobudliwość nerwowo-mięśniową przez zmniejszenie przewodzenia sygnałów, co zapobiega nierównej i przyspieszonej pracy serca. Witamina C, D, E i grupa witamin B to także niezbędna suplementacja dla osób z problemami kardiologicznymi. W wyniku niedokrwienia mięśnia sercowego obniża się poziom L-karnityny w organizmie. Uzupełnienie jej w diecie lub w suplementacji jest wskazane. Z kolei Tauryna jest najobficiej występującym aminokwasem w sercu. Jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania mięśni serca. PROBLEMY ZE SNEM Bezsenność, problemy z zasypianiem, wybudzanie się w nocy, płytki sen to problem wielu osób chorych na boreliozę. Podłoże tego problemu może być bardzo różne. Możesz skorzystać z poniższych rozwiązań. Dobrze jest połączyć to z technikami relaksacyjnymi lub medytacją, najlepiej przed snem, by wyciszyć organizm. Jeśli nie pomagają żadne z poniższych metod a nadal chcesz pozostać przy naturalnych sposobach walki z bezsennością to wypróbuj akupunktury. W przypadku problemów ze snem można obrać kilka kierunków: Zażycie melatoniny przed snem. Melatonina to neurohormon, który reguluje sen i czuwanie w ciągu doby. Suplementacja melatoniną pomoże, jeśli problemy z bezsennością są spowodowane rozregulowaniem wytwarzania melatoniny przez organizm. Jeśli masz problemy z zaśnięciem to polecamy melatoninę w sprayu do nosa Chronobiane Immediat spray firmy PiLeJe. Ten produkt łączy melatonine i ekstrakt z głogu. Jeśli masz problem z wybudzaniem się w nocy to polecamy produkt Chronobiane LP 1,9 mg firmy PiLeJe. Produkt ten łączy melatoninę z proszkiem bambusowym Bambusa arundinacea (wyciąg) i proszkiem baobabu Adansonia digitata. REM Repair zawierający w swoim składzie GABA, Melissa officinalis, waleriana, witamina B6. W ten sposób dostarczasz do organizmu GABA (aminokwas wytwarzanych w mózgu, substancji określanej jako naturalny środek uspokajający organizm) oraz zioła, które wywierają efekt uspokajający i nasenny. Amantilla Nutramedix to ekstrakt wyprodukowany z korzenia Valeriana officinalis, powszechnie znanego jako kozłek lekarski (waleriana). Stosując go osiągniesz efekt wyciszający i nasenny. Ashwagandha to dobry adaptogen, który również pomaga w bezsenności poprzez wyciszenie organizmu. Może być pomocne przy delikatnych problemach z zasypianiem PROBLEMY Z LIBIDO Proponujemy zacząć od połączenia korzenia Maca i Pyłku sosnowego. Warto uzupełnić też suplementacje L-arginina, L-choliną, L-fenyloalanina, L-tyrozyna i cynkiem. OBRZĘKI, OPUCHLIZNA I LENIWA LIMFA Najskuteczniejszymi ziołami w tej dolegliwości jest Przytulia czepana i Red root. Wypróbuj, które z nich lepiej na Ciebie działa.  Dodatkowo picie naparu z pokrzywy zadziała moczopędnie i przyspieszy usuwanie zalegającej wody z organizmu. Bibliografia: Darin Ingels “Borelioza. Jak się chronić, jak rozpoznać i jak radzić sobie z objawami.” Gerard Nowak „Surowce roślinne stosowane w wyczerpaniu psychofizycznym i stresie” Jacob Teitelbaum “Odzyskaj energię. Nowoczesne strategie powrotu do zdrowia.” Marek Krzystanek, Artur Pałasz, Ewa Krzystanek, Irena Krupka-Matuszczyk, Ryszard Wiaderkiewicz, Rafał Skowronek „S-adenozylo L-metionina w schorzeniach OUN.” Paweł Malinowski “Umysł, ciało, duchowość.” Piotr Migas, Magdalena Heyka „Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) we współczesnej terapii - wskazania i bezpieczeństwo stosowania”. Katedra i Zakład Farmakognozji z Ogrodem Roślin Leczniczych, Wydział Farmaceutyczny, Gdański Uniwersytet Medyczny Kierownik Katedry i Zakładu: dr hab. Mirosława Krauze-Baranowska, prof. nadzw. Richard I. Horowitz “Borelioza i koinfekcje. Co można zrobić by poczuć się lepiej. Leczenie opornych postaci boreliozy i chorób przewlekłych.” Stephen Harrod Buhner: ”Antybiotyki ziołowe. Naturalna alternatywa dla leczenia lekoopornych infekcji.” Stephen Harrod Buhner: “Healing Lyme Disease Coinfections: Complementary and Holistic Treatments for Bartonella and Mycoplasma.” Stephen Harrod Buhner: “Naturalne leczenie boreliozy i jej koinfekcji - chlamydiozy oraz riketsjoz z grupy gorączki plamistej Wydanie drugie, poprawione, rozszerzone, zaktualizowane.” Stephen Harrod Buhner “Natural Treatments for Lyme Coinfections: Anaplasma, Babesia, and Ehrlichia.” Stephen Harrod Buhner “Zioła przeciwwirusowe. Naturalna alternatywa dla leczenia lekoopornych infekcji.” William Rawles “Unlocking Lyme. Myths, truths and practical solutions for chronic Lyme disease.”